پروژه های موفق مهندسی ایران در منطقه
کاروخدمت: جمهوری آذربایجان به عنوان یکی از کشورهای مهم قفقاز دارای روابط تجاری و ترانزیتی قابل توجهی با ایران است که بستر صدور خدمات فنی و مهندسی ایران به این کشور را تسهیل کرده است، به نحوی که سدهای «خداآفرین» و «قیز قلعه سی» جزو دستاوردهای مهندسی ایران در این کشور محسوب شده و مسیر توسعه صادرات خدمات فنی بوسیله بازسازی مناطق جنگی، سوآپ گازی و میادین نفتی این کشور برقرار است که نیازمند ارتقا دیپلماسی اقتصادی دولت چهاردهم است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، «جمهوری آذربایجان» بزرگ ترین کشور قفقاز واقع در قفقاز جنوبی است که در شرق اروپا و آسیای غربی و در مجاورت دریای خزر قرار دارد. پایتخت و بزرگ ترین شهر این کشور "باکو" و زبان رسمی آن، زبان آذربایجانی است. این سرزمین تا حدود دویست سال پیش جزو کشور ایران بود ولی در جنگ های ایران و روسیه، طی قراردادهای «گلستان» و «ترکمانچای» به روسیه ملحق شد. جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی از اتحاد جماهیر شوروی جدا شد و به صورت فعلی درآمد.
توسعه کریدوری راه آهن ایران و آذربایجان
«شاهین مصطفی اُف» معاون نخست وزیر جمهوری آذربایجان با «مهرداد بذرپاش» وزیر سابق راه و شهرسازی ایران در تاریخ ۶ اکتبر ۲۰۲۳ دیدار نمود. گفت و گوی مصطفی اف و بذرپاش در مورد موضوعات مهمی خصوصاً در حوزه ی حمل و نقل و ارتباطات، انرژی و منابع آبی مشترک بین جمهوری آذربایجان و ایران متمرکز بود.
در این جلسه، طرفین با صدور بخشنامه هایی به دستگاه های متبوع خود، بر تکمیل سریع پروژه ی ساخت پایانه ی بار آستارا تاکید کردند. آنها همین طور تاکید کردند که این پایانه دارای اهمیت راهبردی در تسهیل تجارت و ارتباطات منطقه ای است. در این گفت و گو بر اهمیت تسریع در پیشرفت پروژه های در دست اجرا، شامل نیروگاه های برق آبی خداآفرین، قیز قالاسی و اردوباد - مارازاد تاکید کردند. این پروژه ها به افزایش تولید انرژی و مدیریت منابع در منطقه کمک می کنند.
این گفت و گو با امضای چندین سند به انتها رسید. یکی از اسناد، تعهد به راه اندازی خط راه آهن جدید و پل های ریلی بود که میان منطقه اقتصادی زنگه زور شرقی و جمهوری خودمختار نخجوان آذربایجان، پیوندی حیاتی با عبور از خاک ایران به وجود می آورد. این امر، توسعه و تقویت همکاریهای اقتصادی و تجاری بین ایران و جمهوری آذربایجان را نوید می دهد. علاوه بر این، در این جلسه بر ساخت پل خودرویی و گذرگاه عابر پیاده بر روی «رودخانه ارس» در پایانه مرزی آغبند - کلاله توافق شد. انتظار می رود این پروژه های زیربنایی، تردد فرامرزی را تسهیل کرده و ارتباط و همکاری بین دو کشور را تقویت کند.
سد قیز قلعه سی، شاهکار مهندسان ایرانی به عنوان بزرگ ترین طرح مشترک آبی دو کشور
«یوسف غفارزاده» مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه افتتاح سد قیزقلعه سی به عنوان با اهمیت ترین طرح مرزی شمال غرب کشور با حضور شهید آیت الله رئیسی رییس جمهور سابق کشورمان و الهام علی اف رییس جمهور جمهوری آذربایجان انجام شد، اظهار داشت: «این طرح شامل توسعه سد مخزنی خداآفرین در ۱۹۶ کیلومتری پایین دست سد ارس با حجم ۱.۶ میلیارد مترمکعب، افتتاح سد بین المللی قیزقلعه سی و در نهایت بهره برداری از کانال و شبکه پایاب بمنظور آبیاری اراضی کشاورزی به وسعت ۷۴ هزار هکتار (۱۲ هکتار سهم آذربایجان شرقی و ۶۲ هزار هکتار سهم استان اردبیل) است که تماماً توسط دانش و توان فنی و مهندسی داخلی بازطراحی و اجرا شده است.»
وی تصریح کرد: «احداث و بهره برداری از این پروژه، علاوه بر تامین آب اراضی شبکه پائین دست و رونق کشاورزی، اسباب توسعه اقتصادی منطقه و همین طور افزایش کیفیت محصولات کشاورزی و توسعه گردشگری را فراهم خواهد آورد. اجرای این طرح سبب استفاده ی بهینه از منابع آب و خاک و تحقق حقابه های مرزی، تبدیل شیوه های سنتی کشاورزی به شیوه های مدرن و صنعتی و نیز ساماندهی عشایر با افزایش درآمد خانوارها، ایجاد اشتغال برای ۴۰ هزار نفر و جلوگیری از مهاجرت و توسعه فعالیت صنایع جانبی و تبدیلی خواهد شد.»
مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی با اشاره به پیچیدگی فنی و اجرای تجهیزات هیدرومکانیکال این پروژه، اشاره کرد: «سد قیز قلعه سی در فاصله ی ۲۲۰ کیلومتری شمال شرقی شهر تبریز و در ۱۲ کیلومتری پائین دست سد مخزنی خداآفرین بر روی رودخانه ارس و در حد فاصل مرز جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان، برای بهره برداری مشترک راه اندازی شده است.»
طرح اولیه ی سد قیز قلعه سی در سال ۱۳۸۵ توسط کشور جمهوری آذربایجان عنوان شد که بازبینی، اصلاح و اجرای کامل سد توسط مهندسان ایرانی انجام شده است؛ طرحی بزرگ و پیچیده که قدرت، توانمندی و دانش بالای متخصصان کشورمان در سدسازی را نشان می دهد.
این سد از نوع خاکی با هسته ی رُسی به طول تاج ۸۳۴ متر و ارتفاع ۳۷ متر و ۲ واحد نیروگاهی ۴۰ مگاواتی با انرژی قابل استحصال سالیانه ی ۲۷۰ گیگاوات ساعت در دو طرف است. طراحی این سد برمبنای سیلاب ۱۰ هزار ساله معادل سه هزار و ۴۴۰ مترمکعب بر ثانیه بوده که بوسیله مجاری تخلیه کننده ی تحتانی و سرریزهای رادیال گیت در طرفین درنظر گرفته شده است. حجم مخزن سد قیز قلعه سی ۶۲ میلیون مترمکعب است.
سوآپ دوبرابری گاز ترکمنستان به آذربایجان بوسیله ایران
قرارداد سوآپ گازی سه جانبه ی بین ترکمنستان، ایران و جمهوری آذربایجان آذر سال ۱۴۰۰ در حاشیه نشست سران سازمان همکاریهای اقتصادی (اکو) در ترکمنستان به امضا رسید. بر طبق این تفاهم نامه، دو طرف توافق کردند، حجم گاز انتقالی سالانه ی ترکمنستان به جمهوری آذربایجان بوسیله خطوط ایران را دوبرابر کنند. این قرارداد بصورت حجمی است و ایران به عنوان هزینه ی سوآپ (Swap Fee) قسمتی از گاز انتقالی را برمی دارد.
«جواد اوجی» وزیر سابق نفت درباره ی ی جزییات این قرارداد توضیح داده است: «طبق این قرارداد سه جانبه، ایران سالانه نزدیک به ۱.۵ تا ۲ میلیارد مترمکعب گاز را از ترکمنستان در منطقه سرخس دریافت می کند و از منطقه ی آستارا به جمهوری آذربایجان تحویل می دهد. از دی ماه ۱۳۹۵ تعاملات گازی ایران با ترکمنستان قطع شده بود، اما با امضای این قرارداد، گام رو به جلویی در مناسبات انرژی دو کشور برداشته شد. این قرارداد به تامین سوخت زمستانی استانهای خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، گلستان و سمنان کمک می نماید.»
مهندسان ایرانی در این سوآپ گازی نقش موثری برای انتقال گاز با شرایط استاندارد مربوطه دارند، به نحوی که عملکرد آنها سبب افزایش راندمان و مزیت نسبی برای کشورهای ترکمنستان و جمهوری آذربایجان شده و از تبادل گازی با دور زدن کشورمان منصرف می شوند. این اقدام مهندسی که برمبنای آن، انتقال گاز به شمال غرب کشور و توزیع آن به ۵ استان همزمان با صادرات آن صورت می گیرد، موفقیت فنی کشورمان برای انعقاد و تمدید این قرارداد است.
نقش مهندسی ایران در میدان نفتی شاه دنیز جمهوری آذربایجان
«گروه مهندسی و ساختمان صنایع نفت»، نخستین شرکت خصوصی ایرانی در عرصه ی نفت و گاز بوده که توانسته در یک کنسرسیوم بین المللی شرکت نماید. در میدان گازی شاه دنیز، گروه مهندسی و ساختمان صنایع نفت با داشتن ۱۰ درصد سهم پروژه، توافق نامه ای را با شرکت ملی نفت جمهوری آذربایجان به امضا رساند. پروژه ای که در آن ۶ شریک دیگر از ۶ قاره ی مختلف همکاری داشتند. پس از شروع فاز تولید، این شرکت سهام خودرا به شرکت بین المللی نفت ایران (NIOC) واگذار کرد.
عملیات لرزه نگاری سه بُعدی، بازسازی دکل نیمه شناور، حفاری(تولید و ارزیابی چاه ها)، ساخت سکّو، لوله کشی بالادستی و زیردریا، تولید، استخراج و ایجاد امکانات دریایی و خشکی، همچون اقدامات شرکت های فنی کشورهای مختلف همچون مهندسان ایرانی در این پروژه ی بین المللی بوده است که، موفقیت آن تولید سالانه ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی و استخراج روزانه ی ۵۰ هزار بشکه میعانات تثبیت شده است.
امکان بازسازی مناطق جنگی آذربایجان توسط مهندسان ایرانی
«محسن پاک آیین»، سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان، اظهار کرده است: «مسئله ی بازسازی در مناطق آزادشده ی جمهوری آذربایجان، امروز یکی از مسائل مهم مورد مذاکره بین ایران و جمهوری آذربایجان است. پس از جنگ چندماهه بین آذربایجان و ارمنستان و نهایتاً توافق ترک مخاصمه در مسکو و بازگرداندن هفت شهر اشغال شده ی آذربایجان توسط ارمنستان به سرزمین آذربایجان، فرصت مناسبی پیش آمد تا جمهوری اسلامی ایران آمادگی خودرا بمنظور بازسازی و حضور در هفت شهر که کاملا ویران شد و در طول جنگ بدون سکنه بود، اعلام نماید.»
وی ادامه داد: «چهار شهر از این هفت شهر، مجاور ایران و آن طرف رود ارس است؛ بدین سبب به آسانی از آستارا، بیله سوار و پارس آباد می توان به جمهوری آذربایجان رفت و اقدامات بازسازی را انجام داد. علاوه بر آن، سه شهر دیگر کمی دورتر هستند که اقدامات بازسازی نیز برای ایران ممکن است. به همین دلیل فرصت خوبی برای دو کشور در راستای گسترش همکاریهای دوجانبه فراهم گشته است. باید توجه داشت که هیچ کشور دیگری این ظرفیت ایران را ندارد که به سبب نزدیکی و همسایگی، قیمت مناسب و وجود امنیت، بتواند در بازسازی این شهرها نقش مهمی را ایفا کند.»
سفیر سابق ایران در جمهوری آذربایجان، اظهار داشت: «این اقدام ایران می تواند در اشکال مختلف انجام گیرد؛ یکی در قالب همکاریهای دوجانبه بین دو کشور که اینگونه مقرر شده تا دولت آذربایجان طرح خودرا برای بازسازی مناطق آزادشده اعلام نماید و از کشورهای دوست بخواهد که کارهای مرتبط را شروع کنند. به همین دلیل طرف ایرانی هم اکنون منتظر است که آذربایجان برنامه های اصلی خودرا اعلام کند؛ در عین حال تعدادی از اقدامات همچون مین روبی مناطق جنگی توسط متخصصان ایرانی شروع شده و هیأت هایی از ایران در عرصه ی شناخت منطقه به این سرزمین ها سفر کرده اند.»
کشت فراسرزمینی ایران در جمهوری آذربایجان
«اکبر فتحی»، رییس سابق سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی بیان کرده است: «رفع مشکل کوچک بودن قطعات زمینهای کشاورزی و اقتصادی نبودن واحدهای تولیدی کشاورزی، در گرو کشت فراسرزمینی است که می تواند هزینه های تولید را کاهش داده و ارائه ی خدمات فنی و مهندسی را آسان تر کند. برخی ممالک پتانسیل بالقوه برای تولید محصولات کشاورزی را دارند اما دانش و ابزارهای لازم برای تولید را ندارند که می توان با شناسایی ظرفیت این کشورها برای تولید محصولات موردنیاز خود اقدام نمود.»
وی ادامه داد: «هر سال به طور متوسط حدود ۱۴ میلیون تن نهاده های دامی به داخل کشور وارد می شود که اگر بتوان این نیاز را بوسیله کشورهای مجاور و بصورت کشت فراسرزمینی تامین کرد، از نظر اقتصادی خیلی به صرفه تر خواهد بود. هم اکنون تفاهم نهایی با کشورهای جمهوری آذربایجان و گرجستان انجام شده و زمین هایی برای تولید محصول، اجاره شده است که سرمایه گذاران با مراجعه به سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی، می توانند اقدامات لازم برای سرمایه گذاری را انجام دهند و جهاد کشاورزی تمهیدات لازم برای سرمایه گذاران را انجام خواهد داد.»
با توجه به مطالب فوق، مهندسان ایرانی طی سالیان اخیر در جمهوری آذربایجان موفق به اجرای پروژه های فنی و مهندسی و درآمدزایی برای کشورمان شده اند که «سد خداآفرین» و «سد قیز قلعه سی» همچون مهم ترین آنها است. همین طور قرارداد پروژه های نفتی، برقی و سوآپ گازی مختلفی میان دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان منعقد شده است که طراحی و اجرای آن از طرف مهندسان ایرانی انجام شده است؛ با اینحال انتظار می رود از فرصت های این کشور در حوزه کریدوری بالاتر از پیش بهره برده شود.
منبع: كاروخدمت
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب